पछिल्लो समय दाङमा लागुपदार्थ ओसारपसार एवं दुव्र्यसनीको संख्या बढ्दै गएको छ । बिहीबार बेलुकी मात्रै पनि प्रहरीले लागुऔषध ब्राउनसुगरसहित दुईजनालाई पक्राउ गरेको छ । भारतको नानपाराबाट ५० पुरिया ब्राउनसुगर ल्याउँदै गर्दा वडा प्रहरी कार्यालय घोराही र राष्ट्रिय अनुसन्धानको विशेष टोलीले घोराही नगरपालिका–४ चौघेराका सुवास घर्तीमगर र सुशील घर्तीमगरलाई पक्राउ गरेको हो ।

कारोबारीले छिमेकी जिल्ला रुकुम, रोल्पा, सल्यान र बाग्लुङका केही स्थानमा उत्पादन हुने गाँजा, चरेस, भाङ दाङ हुँदै भारत पु-याउने गरेको प्रहरीले जनाएको छ । यस्तै भारतबाट सस्तो मूल्यका औषधिजन्य लागुपदार्थ ती जिल्लामा पठाउने गरेका छन् । दुवैतर्फको कारोबारका लागि दाङ ट्रान्जिटका रूपमा विकसित हुन थालेको प्रहरीको मूल्यांकन छ ।

खुला नाकाले फस्टायो कारोबार
भारतसँग सिमाना जोडिएका नाका र फितलो सुरक्षा व्यवस्थापनका कारण लागुपदार्थ कारोबारीलाई आवतजावत गर्न सजिलो भएको प्रहरीको भनाइ छ । ‘मुख्यगरी भैरहवा र नेपालगन्ज नाकाबाट कारोबारीले लागुपदार्थ भित्राइरहेका छन्,’ जिल्ला प्रहरी प्रमुख धीरजप्रताप सिंहले भने, ‘खुला नाकाबाट भित्रने लागुपदार्थको त लेखाजोखासम्म पनि छैन ।’ अहिले लागुपदार्थ ओसारपसार र दुव्र्यसनमा संलग्न दर्जनभन्दा बढी जिल्ला प्रहरी कार्यालयको हिरासतमा छन् । यद्यपि, लागुपदार्थका मुख्य कारोबारी नभई हालसम्म भरिया मात्रै पक्राउ पर्ने गरेको प्रहरीको स्विकारोक्ति छ । कारोबारीले शंका कम गरिने भएकाले महिला तथा युवा वर्गलाई लक्षित बनाएर भरियाका रूपमा प्रयोग गरिरहेका छन् । ‘शंका कम गरिने भएकाले महिला र युवाहरू ओसारपसारमा बढी प्रयोग गरिएको छ,’ प्रहरी प्रमुख सिंहले भने, ‘मुख्य कारोबारी जिल्लाबाहिर नै भएकाले पक्राउ गर्न सकेका छैनौँ ।’

सस्तो लागुऔषधको बढी प्रयोग
जिल्लामा महँगोभन्दा सस्तो मूल्यका औषधिजन्य लागुपदार्थको प्रयोग बढी भइरहेको प्रहरीले जनाएको छ । छिमेकी जिल्ला रुकुम, रोल्पा र सल्यानबाट भित्रने गाँजा, धतुरो, भाङजस्ता लागुपदार्थको प्रयोग बढी मात्रामा हुने गरेको प्रहरीको भनाइ छ । भारतमा प्रतिबन्ध लगाइएका नशालु औषधि यहाँका मेडिकल व्यापारीले डाक्टरको प्रेस्क्रिप्सनविना बेच्ने गरेकोसमेत पाइएको छ । यस्तै सीमानाकामा सस्तो मूल्यमा पाइने भएकाले कारोबारीले नाफा कमाउने उद्देश्यले पनि त्यस्ता औषधिजन्य लागुऔषध भिœयाउने गरेका छन् । ‘भारतको नानपारा, लखनउ, रुपैडिहा र भैरहवा नाकाबाट त्यस्ता सस्ता लागुऔषध भित्रिन्छन्,’ प्रहरी प्रमुख सिंहले भने, ‘प्रहरी मात्रैले सबै ठाउँ निगरानी गर्न सम्भव नि छैन । त्यसैले जनस्तरबाट नै यस्ता आपराधिक गतिविधि नियन्त्रणका लागि अभियान सञ्चालन गर्न आवश्यक छ ।’

आर्थिक वर्ष ०७२-७३ मा लागुपदार्थ दुव्र्यसन र ओसारपसारमा संलग्न २५ जनालाई पक्राउ गरी प्रहरीले कारबाहीको दायरामा ल्याएको छ । पक्राउ पर्नेमा अधिकांश युवा छन् । उनीहरूमध्ये १४ जना ब्राउनसुगर, ६ जना खैरो हिरोइन, एकजना चरेस, एकजना गाँजा, तीनजना क्याप्सुलसहित पक्राउ परेका हुन् ।

भारतीय प्रहरीको असहयोग
करिब ९० प्रतिशत लागुपदार्थको कारोबार भारतलाई आधार बनाएर हुने गरे पनि कारोबारीलाई पक्राउ गर्नमा भारतीय प्रहरीले असहयोग गर्ने गरेको प्रहरीको भनाइ छ । सीमापारिका प्रायःजसो औषधिपसलमा प्रहरीकै अगाडि खुला रूपमा लागुऔषधको कारोबार हुने गरेको छ । यी पसलेले भरियालाई गोप्य स्थानमा लगी जिउभरि टेपद्वारा लागुऔषध बाँधी नेपाल पठाउने गरेका छन् । तर, नियन्त्रण गर्न भारतीय पक्षले कुनै चासो नदेखाएको नेपाली सुरक्षाकर्मीको गुनासो छ । ‘भरियाका रूपमा रहेका नेपालका कारोबारीलाई भेटाएमा भारतले तुरुन्त पक्राउ गर्छ,’ प्रहरी प्रमुख सिंहले भने, ‘तर, उताका मुख्य कारोबारीलाई समेत भारतीय प्रहरी पक्राउ गर्दैन ।’